|
Adaptacja, czyli przystosowanie polega
na tym, że zmiana w otoczeniu prowadzi do zmian w wewnętrznym środowisku
żywego organizmu.
Środowisko wewnętrzne żywych organizmów cechuje
równowaga życiowa zwana homeostazą. W wyniku bodźców z otoczenia
równowaga ta może ulec zaburzeniu. Organizm dąży do przywrócenia homeostazy.
Jednak gdy bodźce z zewnątrz są wystarczająco silne następuje ustalenie
innego wyższego punktu równowagi. Organizm nabywa wówczas cechy
adaptacyjne. Cechy adaptacyjne i wyższy pułap homeostazy umożliwiają
organizmom sprawniejsze przeciwstawianie się kolejnym podobnym bodźcom
płynącym ze środowiska.
W sporcie bodźce środowiskowe imituje
wysiłek fizyczny. Typowymi cechami adaptacyjnymi są np. duża masa
mięśniowa i wysoka wydolność tlenowa. Sportową formę, czyli wysoki
stopień wytrenowania należy utożsamiać z utrwalonym wysoko punktem
równowagi życiowej.
W trakcie przebiegu procesów adaptacyjnych
organizm traci bezustannie elementy ciała. Aby mogła przebiegać adaptacja
elementy te musi nie tylko odbudowywać ale i nadbudowywać. Nadbudowa zużywanych
elementów, zwana też nadkompensacją jest bezwzględnym warunkiem
adaptacji. Substancje niezbędne do nadkompensacji dostarczamy organizmowi
wraz z pożywieniem. Prawidłowe żywienie, to obok metodyki treningu
najistotniejszy element kształtujący sportową formę.
Kształtowanie sportowej formy to wyjątkowo
burzliwy proces adaptacyjny. Zarówno zużycie jak i nadbudowa elementów
ciała jest tutaj wyjątkowo wysoka. Tak więc zapotrzebowanie na substancje
pokarmowe jest w tym przypadku niebywale wzmożone. Dowiedziono, że w
sporcie wyczynowym zapotrzebowania tego nie da się zabezpieczyć jedynie z
pożywieniem powszednich produktów spożywczych. Dla potrzeb sportu
stworzono więc tzw. żywność specjalną, czyli odżywki i suplementy. Dzięki
tym preparatom w pełni zabezpieczyć można wzmożone zapotrzebowanie
organizmu sportowca na wszystkie składniki pokarmowe.
Żywienie z udziałem żywności specjalnej nazywane
jest wspomaganiem. Sama żywność specjalna stosowana w sporcie często
określana bywa mianem środków wspomagających. Środki wspomagające należy
podzielić na dwie zasadnicze grupy:
- substytuty (zamienniki)
żywności, czyli odżywki
- preparaty
uzupełniające, czyli suplementy
|
